Voorkennis
Voordat je dit artikel bestudeert, zorg ervoor dat je de volgende kennis beheerst.
Uitleg
Mensen, dieren en voertuigen bewegen. Bij deze bewegingen verandert hun snelheid. Hun bewegingen kun je indelen in drie groepen.
- Ze kunnen bezig zijn hun snelheid groter te maken, we noemen dit 'versnellen'.
- Ze kunnen bezig zijn hun snelheid kleiner te maken, we noemen dit 'vertragen'.
- Hun snelheid kan gelijk blijven, we noemen dit 'bewegen met een constante snelheid'.
Bewegen met een constante snelheid
Op de snelweg blijft de snelheid van een voertuig over het algemeen gelijk. Zo'n beweging waarbij de snelheid niet verandert noemen we in de natuurkunde een 'eenparig constante beweging' of ook wel een eenparige beweging. Een v,t-diagram van een eenparige beweging ziet er uit als een horizontale, rechte lijn. Hieronder zie je het v,t-diagram van een auto die op de snelweg met een constante snelheid rijdt van 25 m/s.

Het v,t-diagram hieronder gaat over een andere situatie. Ook hierin zie je dat stukjes van de beweging eenparig constant waren. Van ongeveer 6 seconden tot 10 seconden was de beweging eenparig constant. Ook bij t = 10 s is de beweging heel even eenparig constant. Bij een eenparig constante beweging kun je de afstand makkelijk uitrekenen. Hiervoor gebruik je de formule voor snelheid (Snelheid Formule).

Een bijzondere vorm van een eenparig constante beweging is stilstaan. Bij stilstaan verandert je snelheid namelijk ook niet. Het klinkt misschien een beetje vreemd om stilstaan een vorm van beweging te noemen maar stilstaan wordt in de natuurkunde een 'eenparige constante beweging met een snelheid van nul' genoemd.
Versnellen

Bij de lancering van een spaceshuttle gaat de raket steeds sneller. Toen de spaceshuttle nog op de grond stond had het een snelheid van 0 km/h. Toen de raketmotoren werden gestart begon de shuttle steeds sneller te bewegen. Zo’n beweging noemen we een 'versnelde beweging'. Een versnelde beweging waarvan de snelheid steeds evenveel toeneemt noemen we een eenparig versnelde beweging. In een v,t-diagram herken je een eenparig versnelde beweging aan een rechte lijn schuin naar boven.

Het v,t-diagram hieronder gaat over een ander voertuig. Ook hierin kun je stukken herkennen waar de snelheid groter wordt. Dit gebeurt alleen niet eenparig omdat het niet om rechte lijnen gaat.

Vertagen

Als de spaceshuttle landt, gebruikt hij een parachute om af te remmen. Tijdens dit afremmen wordt de snelheid van de spaceshuttle steeds kleiner. Dit is een voorbeeld van een 'vertraagde beweging'. Als de snelheid steeds evenveel afneemt noemen we dit een eenparig vertraagde beweging. In een v,t-diagram herken je een eenparig vertraagde beweging aan een rechte lijn schuin naar beneden. Merk op dat de lijn uiteindelijk bij 0,0 m/s horizontaal gaat lopen. Vanaf dat moment staat het voorwerp dus stil.

Het v,t-diagram hieronder gaat over een ander voertuig. Ook hierin kun je een stuk herkennen waar de snelheid kleiner wordt. Vanaf t = 14 s zie je de grafiek naar beneden lopen. Dit gebeurt alleen niet eenparig omdat het niet om rechte lijnen gaat.

Instructievideo
Bij dit artikel is nog geen instructievideo.
Begrippen
-
eenparig versneld
Een beweging waarbij de snelheid steeds groter wordt. Het woordje eenparig geeft hier aan dat de toename van de snelheid steeds hetzelfde is. Anders gezegd, er komt steeds evenveel snelheid bij.
-
eenparig vertraagd
Een beweging waarbij de snelheid steeds kleiner wordt. Het woordje eenparig geeft hier aan dat de afname van de snelheid steeds hetzelfde is. Anders gezegd, er gaat steeds evenveel snelheid af.
-
eenparige beweging
Een beweging waarbij de snelheid niet veranderd. Een eenparige beweging is een beweging met een constante snelheid.
-
versnelde beweging
Een beweging waarbij de snelheid steeds groter wordt.
-
vertraagde beweging
Een beweging waarbij de snelheid steeds kleiner wordt.
Opdrachten Niveau 1
Opgave 1
Leg in je eigen woorden uit wat een eenparige beweging is.
Opgave 2
Hieronder zie je een diagram. Leg uit dat deze grafiek geen voorbeeld is van een eenparige beweging?

Opgave 3
Geef in het diagram hieronder aan welke delen constant zijn. Geef dit aan met een tijdsgebied, bijvoorbeeld van 2 tot 6 seconde.

Opgave 5
Hieronder zie je een diagram. Leg uit dat deze grafiek geen voorbeeld is van een eenparig versnelde beweging?
Opgave 6
Geef in het diagram hieronder aan welke delen versneld zijn. Geef dit aan met een tijdsgebied, bijvoorbeeld van 1 tot 3 seconde.
Opgave 8
Hieronder zie je een diagram. Leg uit dat deze grafiek geen voorbeeld is van een eenparig vertraagde beweging?
Opgave 9
Geef in het diagram hieronder aan welke delen vertraagd zijn. Geef dit aan met een tijdsgebied, bijvoorbeeld van 1 tot 3 seconde.
Opdrachten Niveau 2
Opgave 10
Pieter zegt: "Als de versnelling groter is, loopt de grafiek in een v,t-diagram minder steil omhoog."
a) Klopt de bewering van Pieter (ja/nee)?
b) Leg je antwoord bij a uit.
Opgave 11
Leg uit hoe je een vertraging kunt herkennen in een v,t diagram.
Opgave 12
Hieronder zie je een v,t-diagram.
a) In welke delen was er sprake van een negatieve versnelling?
Geef dit aan met een tijdsgebied, bijvoorbeeld van 2 tot 6 seconde.
b) In welke delen was er sprake van een constante snelheid?

Opgave 13
Hieronder zie je een tabel met metingen.
a) Maak van deze metingen een grafiek in een v,t-diagram.
(gebruik een verticale as van 6 cm en een horizontale as van 11 cm, je mag rechte lijnen gebruiken!)
b) Hoevaak was er sprake van een vertraging?

Links & downloads