Voordat je dit artikel bestudeert, zorg ervoor dat je de volgende kennis beheerst.

• Elektrische Energie
• Vermogen (P)
• G.G.F.I.B.A.C.

• Je kunt het symbool van rendement noemen.

• Je kunt de formule uit het hoofd noemen om het rendement te berekenen, als de nuttige en de totale energie gegeven zijn.

• Je kunt de formule uit het hoofd noemen om het rendement te berekenen, als het nuttige en het totale vermogen gegeven zijn.

• Je kunt vier vormen van energie noemen die je van elektrische energie kunt maken en de elektrische onderdelen waarmee je dat doet.

• Je kunt, voor elk van de elektrische onderdelen van het vorige doel, minimaal twee voorbeelden noemen van apparaten waar dat onderdeel in zit.

• Je kunt de vorm van energie noemen die (bijna) altijd vrijkomt bij het omzetten van energie.

Op een gloeilamp, spaarlamp en LED lamp staat hoeveel vermogen deze heeft. Als je een lamp van 80 watt aanzet wordt er 80 joule elektrische energie per seconde omgezet. De elektrische energie wordt niet alleen omgezet in licht energie. Een deel van de elektrische energie wordt omgezet in warmte energie. Dat kun je merken omdat de gloeilamp erg warm wordt. Omdat een lamp bedoeld is om licht te maken noemen we de warmte energie die hij afgeeft 'verloren' energie. De energie van het licht noemen we de 'nuttige' energie.

Een straalkachel is juist bedoeld om warmte te maken. Maar de kachel gloeit ook rood op en zend hierbij licht uit. In dit geval noemen we de warmte de nuttige energie. Het licht is juist de verloren energie. Een boormachine is bedoeld om elektriciteit om te zetten in beweging. De beweging is de nuttige energie. Maar de boormachine wordt ook warm als je hem gebruikt. De warmte is hier de verloren energie.

De formule voor rendement
Hoeveel procent van de energie omgezet wordt in nuttige energie noemen we het rendement. De afkorting voor rendement is de griekse letter eta (η). Rendement heeft zelf geen eenheid. Omdat rendement eigenlijk altijd wordt uitgedrukt in procenten staat er wel bijna altijd een procentteken achter. De formule voor rendement zie je in de afbeelding hieronder.

Rekenen met de formule voor rendement
Stel dat een lamp per seconde 80 joule aan elektrische energie verbruikt. En stel dat deze lamp daarvan 20 joule omzet in lichtenergie. Het rendement van deze lamp is dan:

Vermogen of Energie?
Omdat vermogen eigenlijk de hoeveelheid energie is in een bepaalde tijd kun je de formule voor rendement ook schrijven als de verhouding tussen het nuttige vermogen en het totale vermogen. Zo kun je ook uitreken wat het rendement is van een boormachine van 800 watt die elke seconde 600 joule aan bewegingenergie maakt.

Je mag dus voor rendement ook de volgende formule gebruiken:

• elektromotor
  Een apparaat om van elektrische energie, met magneten en spoelen, bewegingsenergie te maken.

• gloeispiraal
  Een dik draad waar een hoge stroom door loopt om zo warmte energie te maken uit elektrische energie.

• rendement
  Het deel van de totale energie dat nuttig gebruikt wordt door een apparaat. Het rendement wordt uitgedrukt in procenten. Het symbool van rendement is de kleine Griekse letter eta: η

• Je kunt het symbool van rendement noemen.
  Het symbool voor rendement is een n met een langere tweede poot.
  Dit is de Griekse kleine letter eta. η

• Je kunt de formule uit het hoofd noemen om het rendement te berekenen, als de nuttige en de totale energie gegeven zijn.
  
  
  
  

• Je kunt de formule uit het hoofd noemen om het rendement te berekenen, als het nuttige en het totale vermogen gegeven zijn.
  
  
  

• Je kunt vier vormen van energie noemen die je van elektrische energie kunt maken en de elektrische onderdelen waarmee je dat doet.
  lamp: elektrische energie → licht energie
  gloeispiraal: elektrische energie → warmte energie
  elektromotor: elektrische energie → bewegingsenergie
  luidspreker: elektrische energie → geluidsenergie

• Je kunt, voor elk van de elektrische onderdelen van het vorige doel, minimaal twee voorbeelden noemen van apparaten waar dat onderdeel in zit.
  lamp: zaklamp, koelkast, magnetron, beeldscherm, auto, fiets
  gloeispiraal: föhn, stijltang, krultang, tosti-ijzer, broodrooster, elektrische oven, straalkachel, koffiezetapparaat, waterkoker
  elektromotor: blender, staafmixer, boormachine, cirkelzaag, elektrische auto, printer
  luidspreker: televisie, smartphone, computer, bleutooth speaker

• Je kunt de vorm van energie noemen die (bijna) altijd vrijkomt bij het omzetten van energie.
  Bij het omzetten van energie in een andere vorm van energie komt er (bijna) altijd warmte vrij.